Iedereen in de kunstensector keek uit naar de Visienota Kunsten van Vlaams minister van Cultuur Sven Gatz. Wat zal de toekomst brengen na de toch wel heel zware besparingen in de sector? De nota is helaas weinig verhelderend.

Subsidieloterij?

Minister Sven Gatz (Open VLD) vraagt de culturele organisaties hun nieuwe subsidieaanvraag tegen oktober in te dienen. Voor de 262 organisaties die nu subsidies ontvangen, is dat allerminst een geruststelling. De minister stelt dat hij zowel de top als de basis van de sector wil versterken. De Vlaamse grote instellingen zoals De Singel en Kunsthuis krijgen meer armslag, maar ze moeten ook ‘kleine spelers’ onder hun hoede nemen. Hoe dit precies georganiseerd moet worden, is absoluut niet duidelijk.

Nog een rondje ‘samenwerken’

Ook tussen de drie grote stadstheaters (Het Toneelhuis, NTGent en KVS) en de drie grote orkesten (de Filharmonie, het Kunsthuis en Brussels Philharmonic) wil de minister meer samenwerking zien, net als het koor van het Kunsthuis en het Vlaams Radio Koor. Naar de praktische voordelen daarvan hebben we het raden.
De minister fuseerde al het Koninklijk Ballet van Vlaanderen en de Vlaamse Opera tot het Kunsthuis. De positieve resultaten daarvan zijn ons onduidelijk en ook de gesprekken over loon- en arbeidsvoorwaarden zijn er nog niet afgelopen. Is dat dan een voorbeeld van een efficiëntiewinst?
Geeft de samenwerking tussen de grote stadstheaters de mogelijkheid om, bijvoorbeeld, een groter repertoire te spelen? Volgens ACOD Cultuur zou elke grote stad een theater moeten hebben. De zalen zitten overigens momenteel vol. Waarom dan nog meer samenwerking?
De orkesten laten fusioneren is geen nieuw idee, maar ook hier heeft ACOD Cultuur sterke twijfels over de meerwaarde. Er is nu al niet genoeg werk voor al de studenten klassieke muziek die afstuderen in Vlaanderen. De drie orkesten hebben zeker voldoende opdrachten en elk hun eigen repertoire. Waarom dan nog eens een schaalvergroting, tenzij louter en alleen besparen een doel is.

Verbreden met welk budget?

In de nota lezen we dat de minister meer aandacht wil voor minder populaire genres, zoals jazz en wereldmuziek. Kinder- en jeugdtheater zou meer ondersteuning krijgen, net als het maken van documentaires. Daar kunnen we uiteraard niet tegen zijn. Alleen vragen we ons af waar de minister het budget wil vinden.
Over concrete budgetten vermeldt de nota immers weinig. Zo zal er over het budget van 2017 pas volgende lente meer duidelijkheid komen. En voor het overige stelt minister Gatz dat de organisaties andere geldbronnen moeten opzoeken buiten de subsidies en ticketverkoop. Daarvoor wil hij een witboek opstellen, microfinanciering, crowdfunding en fiscale stimuli introduceren. Mooie woorden, maar toch te vaag. ACOD Cultuur blijft op haar honger.

Wat met het Kunstenaarsstatuut, VIA, gesco’s en VRT?

Voor de kunstenaars introduceert minister Gatz de ‘kunstenaarstoelage’, een renteloze lening waarmee ze uitgaven kunnen prefinancieren en via aflossingen terugbetalen. We nemen aan dat dit vooral bedoeld is voor de ‘kunstenaar-ondernemer’. De minister wil ook het sociaal statuut van de kunstenaars verbeteren. ACOD Cultuur is daar ook vragende partij voor en wil er zeker over samenzitten, want het huidige statuut stelt in de praktijk weinig voor.
Dat is trouwens niet het enige dossier waarin ACOD Cultuur graag wat meer evolutie zou zien. Ook het ‘VIA voor de kunsten’ willen we verlengen. Daarvoor schreven we de minister overigens al aan, samen met de werkgever – helaas zonder antwoord tot nog toe.
Voorts wil ACOD Cultuur ook de eindejaarspremie verhogen op het niveau van de eindejaarspremie in het sociaal-cultureel werk, net zoals in het VIA social profit. Tot slot vragen we ons ook af wat er nu gaat gebeuren met de gesco’s. We willen de gesco-tewerkstelling zeker behouden en zullen geen verdere afbouw aanvaarden. ACOD Cultuur is echter zeer bezorgd over de plannen die op tafel liggen en vraagt dringend overleg hierover.
En wat met de nieuwe beheersovereenkomst voor de VRT? Volgt de minister hierin zijn liberale lijn, met meer oog voor de markt dan voor kunst en cultuur? In de visienota laat de minister weinig in zijn kaarten kijken. We blijven achter zonder garanties, maar zijn des te meer op onze hoede.

Laurette Muylaert