In de loop van dit jaar zijn de thema’s ‘Geluk op de werkvloer’ en ‘New Public Management’ twee keer aan bod gekomen in de FOD Sociale Zekerheid. In april werden alle aspecten van het ‘systeem’ diepgaand onderzocht en in oktober werd de vinger gelegd op de meest recente ontsporingen in de twee directies-generaal.

Een aantal maanden geleden verscheen het activiteitsverslag van de FOD Sociale Zekerheid. Het is een opmerkelijk document op het vlak van de beheerkeuzes, die de voorzitter van het directiecomité – reeds 13 jaar aan het hoofd van deze FOD – ten volle verzekert. Deze voorzitter hekelt de inkrimping van de budgettaire middelen (personeelsenveloppe, werkingskosten en investeringen) en eist ‘lean management’ als een noodzakelijk middel om het hoofd te kunnen bieden aan de besparingen die aan het federale openbare ambt worden opgelegd. Het verslag heeft het over “de optimalisering van bepaalde procedures en het opsporingen van verschillende vormen van verspilling.”

‘Lean’ beheer?

‘Lean’ beheer betekent dat alle werknemers in mobiliteit belanden om verspilling tegen te gaan. Verspilling remt immers de doeltreffendheid en goede werking af. Dit betekent:
- De werklast van het personeel neemt toe.
- Bepaalde taken, die niet langer als essentieel worden beschouwd, verdwijnen.
- De reglementeringen worden minder goed nageleefd.
- De dienstverlening aan de bevolking vermindert.

Deze algemene achteruitgang gaat doorgaans gepaard met communicatie om iedereen van het tegenovergestelde te overtuigen, namelijk dat de dienstverlening erop verbetert.

Op zoek naar een stok om mee te slaan

Als verspilling is vastgesteld, vraagt de ACOD zich met recht en reden af in welke mate de overheid hiervoor de verantwoordelijkheid zou moeten dragen. En waarom nooit eerder actie is ondernomen. Of is het de bedoeling om met al deze termen de nieuwe politieke pensée unique te bevestigen, dat de ambtenaren en vooral de managers het overheidsgeld over de balk gooien? Bepaalde politieke partijen zullen het graag horen.
De werkelijkheid is heel anders. Doordat er minder middelen zijn, worden de personeelsleden onophoudelijk meer onder druk gezet, terwijl hun statuut erop achteruit gaat. Reglementeringen wijzigen voortdurend en de jobs worden geringschat. Ondanks dit alles blijft het personeel zijn opdrachten wel vervullen. Helaas wringt dus het schoentje niet waar sommigen graag zouden willen dat het wringt…

Een pijnlijk voorbeeld van verspilling

Laten we besluiten met een voorbeeld. In het jaarverslag van de FOD Sociale Zekerheid ontdekken we dat de investeringsuitgaven voor het project HANDICARE (zie Tribune van oktober 2015) verbintenissen met zich brengen die 7 miljoen euro meer kosten aan werkingskosten… voor een computerplatform.
Dat is ontzettend veel geld, vooral gezien het feit dat door de overheveling van de bevoegdheden zowat een kwart van de opdrachten van de directie-generaal Personen met een handicap zijn weggevallen. Dit terwijl de deelentiteiten niet bereid lijken om dit platform te gebruiken voor hun nieuwe bevoegdheden, laat staan te betalen! Volgens de laatste geruchten zou het oorspronkelijke bedrag trouwens ruimschoots zijn overschreden.
Als er al sprake is van verspilling, dan kadert deze misschien wel in bepaalde faraonische projecten. Die zijn wellicht eerder bedoeld om het visitekaartje van de manager op te smukken, dan wel om tegemoet te komen aan de noden van de burgers en werknemers, die er de begunstigden en gebruikers van zullen zijn.

Jean-Pierre Van Autrève