Op elk nieuw congres van UNI-MEI, de internationale vakbondsfederatie van de cultuur- en mediavakbonden, stellen we helaas vast hoe de aanvallen op de persvrijheid wereldwijd toenemen. Tijdens het pijnlijke overzicht van heksenjachten op journalisten, politieke intimidaties tegen kranten en televisiezenders of het neerslaan van sociaal protest, kwam er op het recentste congres in Madrid een opmerkelijk slachtoffer uit Brussel bij: de VRT.

De verbazing was groot toen ACOD Cultuur – stel u voor, in een panel samen met de Poolse vakbond die een update gaf over de recentste politieke censuur – toelichtte hoe de Vlaamse regering de publieke dienstverlening aanpakt en daarmee ook een signaal geeft aan rest van de media- en cultuursector.

Het nieuws dat de VRT nu bovenop de vorige forse sanering een mogelijk banenverlies van een op de acht werknemers riskeert, sloeg in als een bom, ook omdat onze openbare omroep steevast als een voorbeeld gold voor personeelsbeleid en sociaal overleg. Zelfs Wouter Gekiere, hoofdverantwoordelijke van de Europese werkgeversfederatie van de publieke media (EBU), beklemtoonde in Madrid dat de federatie de VRT inzake technologische innovatie als voorloper promoot in andere landen. De VRT dreigt volgens Gekiere ­deze voortrekkersrol te verliezen.

Internationale steun

De neoliberale aanpak van de openbare omroep is onderdeel van een intimidatiestrategie met als doel de journalistieke onafhankelijkheid te ondermijnen. Daarmee sluit onze regio, zo bleek uit vele vakbondsgetuigenissen, aan bij een tendens die over geheel Europa toeneemt. Plots zou de neutraliteit van de VRT een probleem zijn en moet de openbare omroep, net als de cultuursector, een ‘identitaire’ agenda uitdragen. De missie van de regering Jambon: de Vlaamse onafhankelijkheid voorbereiden. Het nieuwe media- en cultuurbeleid lijkt alvast één grote Vlaams-nationalistische verkiezingscampagne in aanloop naar 2024.

Het goede nieuws is: de solidariteit met de VRT groeit snel. Van vakbonden tot directie en kijkers, het front #IedereenVRT nam een vliegende start. De Vlaamse Vereniging van Journalisten uitte reeds officieel haar bezorgdheid over de politieke inmenging, toch een precedent. Ook de Europese federatie van media- en entertainmentbonden stemde een solidariteitsmotie. Die veroordeelt dat de regering de onpartijdigheid van de VRT betwist en de omroep oplegt ‘de Vlaamse identiteit te versterken’ via zijn programmering. “We protesteren tegen deze actie om van het media- en cultuurbeleid een instrument te maken voor politieke campagnes.”

EURO-MEI roept de Vlaamse regering op de noodzakelijke steun en vrijheid voor de VRT te garanderen: “Dit nieuwe beleid is geen maatstaf voor begrotingsdiscipline of goed bestuur, maar duidelijk een aanval op de financiële en redactionele onafhankelijkheid van de VRT. Het ketenen van deze openbare omroep verzwakt onze democratie in het hart van Europa.” Dit staat overigens haaks op de oproep van de EU aan de lidstaten om ‘onze Europese manier van leven te beschermen’. De vakbondsfederatie zal deze impasse aankaarten op de Europese sociale dialoog en bij het Europese parlement.

Solidariteitswandeling op 5 december

Solidariteit is dus nu nodig, want het gevaar is groter dan het op het eerste gezicht lijkt. Niet alleen de openbare omroep is bedreigd, maar ook de democratie en onze samenleving. Maar we laten ons niet doen. We zullen Jambon niet laten bepalen wat wij moeten doen. Waarvoor de openbare omroep VRT moet staan, zullen wij wel bepalen.

Op 5 december trekt het VRT-personeel met hebben en houden naar het Martelarenplein. We nodigen alle vrienden van de VRT uit om ons daar op te wachten en samen Jambon en de zijnen te tonen dat ze niet onderhandelen met één CEO, maar met 2000 personeelsleden en met de Vlaamse bevolking. Noteer in uw agenda: 5 december, 16 uur op het Martelarenplein. We laten de VRT niet los, we laten de samenleving niet los!

Robrecht Vanderbeeken, Wies Descheemaeker

Dit artikel verscheen in Tribune 75.11