De voorbije twee jaren bespaarde de Vlaamse overheid al fors op haar personeel en de dienstverlening: meer dan vier procent op de personeelsbudgetten, een vermindering van de werkingsmiddelen en het zelf dragen van de vergrijzingskosten. Hierdoor kregen veel departementen, instellingen en agentschappen al het water tot aan de lippen. Nu raakt de Vlaamse overheid nogmaals met extra besparingen aan haar dienstverlening en personeel.

"Meer doen met minder", zegt de Vlaamse regering. Dit is echter een rechts sprookje dat totaal geen rekening houdt met het benodigde aantal personeelsleden voor een kwaliteitsvolle dienstverlening aan de bevolking. Men kan niet meer doen met minder personeel en middelen.
Daarbovenop gaat de Vlaamse overheid nu nogmaals extra besparen door 5 procent minder 'koppen' (= personeelsleden) en 50 miljoen euro op te leggen aan de meeste overheidsdiensten. Verschillende instellingen en departementen worden gedwongen om minder te investeren in dienstverlening en personeel. Dit heeft tot gevolg dat men zijn toevlucht zoekt in aangepaste personeelsplannen, herstructureringen en reorganisaties, minder of geen wervingen, minder bevorderingen maar afvloeiing van personeel. Dit alles verhoogt nogmaals de werkdruk voor wie overblijft. De Vlaamse overheid zet het mes op de keel van zijn eigen instellingen door deze blinde saneringen die enkel de bedoeling hebben om de overheidsdiensten te raken, het personeelsbestand en de dienstverlening af te bouwen ten voordele van outsourcing en privatisering. Bijna alle instellingen, agentschappen en departementen worden hierdoor getroffen. Als voorbeeld beschrijven we de gevolgen hiervan bij VLM, VDAB en Syntra.

VLM herstructureert er op los

De Vlaamse Landmaatschappij gaat in herstructurering via Scoop 2.0. Bij de VLM was er echter al in de periode 2009-2011 een vermindering van het personeelsaantal met bijna 6 procent voltijdsequivalenten. Het personeelseffectief daalde daardoor op 30 november 2011 met 53 personen sinds het begin van de regeerperiode op 1 juli 2009. De gevraagde personeelsinspanning loopt op tot 3,490 miljoen euro. Ook de verdere invulling van het huidige personeelsplan staat op de helling met minder statutariseringen en een beperking van de bevorderingen.
Een volgende beperking van het personeelsbestand vloeit rechtstreeks voort uit de bezuinigingsmaatregelen door het strikte begrotingsbeleid op het niveau van de Vlaamse regering. De druk op het personeelsbestand neemt bovendien nog toe omdat een aantal taken de laatste jaren aan belang en volume toenamen. Als vakbonden hadden we op vorige EOC’s al aan de alarmbel getrokken. We hadden ook een gesprek met de bevoegde minister over deze problematiek, echter zonder gevolg van politieke zijde. We hebben toen aangedrongen op volledige informatie en toelichting naar het voltallige personeel.

Afvloeiing en schaalgrootte

In 2012 en 2013 gaat men nog meer besparen door natuurlijke afvloeiing. Dit is onhoudbaar voor de VLM en het personeel, en daardoor kan ACOD hiermee niet akkoord gaan. Men wil werken aan het suboptimaal functioneren van de diensten, die echter door afvloeiing zonder vervanging problemen krijgen. De directie gaat de schaalgrootte vergroten in de operationele entiteiten: door een fusie van de vijf provinciale afdelingen naar twee operationele afdelingen (regio West en regio Oost), maar met het behoud vijf vestigingen. De regiodirectie zou geen hoofdstandplaats krijgen, maar reizend zijn. Het aantal provinciale afdelingshoofden wordt verminderd met drie, maar er zouden vier betrekkingen N-1 (projectleiders) en één hoofdadviseur toegevoegd worden. Twee van deze functies zouden echter uitdovend zijn. De budgetneutraliteit van deze operatie moet nog bewezen worden.
Het huidige personeelskrediet is ten gevolge van de besparingen al niet voldoende om alle VLM’ers (statutairen en contractuelen) in 2012 jaar te betalen. Medewerkers in projecten zouden inzetbaar zijn in de ruimere regio. Bij een aantal personeelsleden zou de functie leidinggevenden wegvallen; zij krijgen andere taken. Er komt een veranderingsmanager die de hele herstructurering zal begeleiden. Tevens zal men een scheiding van de mestbanktaken doorvoeren: beleid, begeleiding en controle.

Perspectief en werkgarantie nodig

Voor ACOD is het duidelijk dat er geen sprake kan zijn van naakte ontslagen, vermindering van personeel of afstoten van taken. Er is een duidelijk personeelsplan nodig met werkgaranties voor de personeelsleden. De eerste signalen voor de opmaak van een aangepast personeelsplan geven echter weinig hoop. De personeelsleden die rechtstreeks getroffen worden, dienen een degelijke begeleiding via een aangepast traject te krijgen. Herplaatsingen dienen professioneel te gebeuren en rekening te houden met de competenties van de betrokkenen. Er kan absoluut niet geraakt worden aan de kerntaken, noch aan de andere dienstverlening. Outsourcing of privatisering is uitgesloten, integendeel, de overheid dient te investeren in zijn eigen kwalitatieve dienstverlening aan de bevolking. Er dient opnieuw een perspectief gegeven te worden aan de personeelsleden. Hoe zal men dit doen? Welke communicatie- en begeleidingsoperatie voorziet men voor het personeel? Zal men functies herwegen, verloning aanpassen? Wat met de FUTO’s? Hoeveel bedragen de kosten van deze hele operatie en zijn die voorzien? Op elk EOC dient er alleszins een monitoring te zijn van de herstructurering.

Snoeien om te bloeien en dan afvloeien?

Ook bij de VDAB zijn er besparingen. Vlak voor Sinterklaasdag lieten we daar de rode ACOD-Sint op bezoek komen. Met meer dan 125 ACOD-afgevaardigden en -militanten hebben we de VDAB-personeelsleden geïnformeerd over de besparingen die men het personeel wil opleggen. Wij zongen een Sint-lied voor meer en versnelde extra-statutaire invullingen voor onze contractuelen, vervangingen, een toekomst voor het instructiepersoneel en bevorderingen voor de lagere niveaus. ACOD las haar Sinterklaas-brief voor en wees erop dat het personeel de voorbije jaren heel braaf was en hard gewerkt heeft voor de bevolking en de klanten. Toch moeten de Vlaamse ambtenaren en contractuelen al twee jaar besparen, met o.a. vier procent op het personeelsbudget. En de Vlaamse Zwarte Piet straft ons nog eens met vijf procent minder koppen bij de personeelsleden en 50 miljoen euro besparingen tot 2014.
Wat betekent dit voor de VDAB-personeelsleden: 250 collega’s die moeten afvloeien? Onze rode ACOD-Sint wees er bovendien op dat men tegelijkertijd eerst voorafnames van het budget doet voor enkele topbevorderingen voor sommigen. En nu volgt er mogelijks zelfs een te grote loonopslag (+16,9 procent loon en additioneel nog eens 10 procent mandaattoelage = 26,9 procent opslag) voor een bepaalde categorie. En dit terwijl er volop moet bespaard worden!
In 2008 legde de VDAB zichzelf al het optimalisatie/besparingsplan op om 'te snoeien om later te bloeien en te groeien'. Dit zou nu wel eens kunnen uitdraaien op 'snoeien om te bloeien en nadien af te vloeien'. Wij rekenen er op dat het management het niet zover laat komen. Er is immers vroeger werkzekerheid beloofd aan het personeel.

Ook bij Syntra herschikken en optimaliseren

Onder de noemer 'transitie' start Syntra met een optimaliseringsoefening en een herschikking van zijn werking en personeelsplan. Het is duidelijk dat de basis van dit alles eveneens te vinden is bij de besparingsdrang van de Vlaamse overheid. Ook hier weegt de voorbije besparingsdruk zwaar en zal de komende vermindering van het budget en de vijf procent minder 'koppen' verder het mes op de keel zetten. De herschikking en optimalisatie hebben de sectorale netwerking als draaischijf. Daarnaast komt er een regie, toezicht en management- en netwerkondersteunende diensten. Er is een centrale aansturing van de decentrale diensten met enkel beperkte coördinatieopdracht in de zetel. De leertrajectbegeleiding komt binnen de afdeling actor en de cel inspectie zit binnen de afdeling regie. Er is een spanningsveld tussen de nieuwe opdrachten en de geplafonneerde personeelscapaciteit. Ook hier kunnen wij geen afbouw van het personeelsbestand en de dienstverlening aanvaarden.

Investeren in plaats van besparen

ACOD Overheidsdiensten is voorstander van een doorgedreven investering in de openbare dienstverlening. Een sterke dienstverlening is slechts mogelijk als er goede arbeidsvoorwaarden zijn, voldoende personeelsleden om de taken uit te voeren en een degelijk personeelsbeleid. Gemotiveerde personeelsleden zijn een garantie voor een kwalitatieve dienstverlening aan de bevolking. In het zopas ondertekende Vlaams sectoraal akkoord heeft de Vlaamse regering zich overigens daartoe verbonden: "Dit impliceert dat de personeelsplannen én de invulling ervan moeten toelaten om de opgedragen taken met de beschikbare menskracht uit te voeren volgens de goedgekeurde processen. In de entiteiten waar momenteel het beoogde evenwicht niet bereikt is, zal, waar nodig in overleg tussen de leidend ambtenaar en de functioneel bevoegde minister, nagegaan worden welke maatregelen noodzakelijk zijn om het beoogde evenwicht te herstellen."

Minister Bourgeois gaat er prat op dat hij tegen het einde van de legislatuur 300 miljoen euro zal hebben bespaard op de Vlaamse overheidsdiensten. Hij kondigt zelfs aan dat hij nog wel enkele andere en bijkomende pistes heeft om extra te besparen bij de besprekingen van februari. Heeft de Vlaamse overheid nog enig respect en waardering voor haar personeel? Wij waarschuwen de regering dat de Vlaamse ambtenaren en contractuelen het niet langer pikken dat er op hun rug bespaard wordt. Als de Vlaamse regering verder gaat op deze weg en haar engagementen blijft negeren, vraagt men om sociale onrust.

Jan Van Wesemael, Chris Moortgat